Lekcja 8
Temat: Na straży prawa.

Aby prawo chroniło dzieło, nie musi ono posiadać żadnych znamion sztuki. Wystarczy, że ma charakter indywidualnej twórczości.  W internecie chronione więc są nie tylko teksty czy grafika, ale także sam projekt witryny, kompozycja kolorystyczna, czy choćby unikatowy, autorski zbiór odsyłaczy.

Prawo autorskie:
Pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących autorowi dowolnego utworu, upoważniające go do decydowania o sposobie użytkowania dzieła i czerpania z niego korzyści.
W Polsce aktem normatywnym w tej kwestii jest Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r.
Prawa autorskie dzielimy na:
- osobiste (niezbywalne, jak: prawo do uznawania autorstwa utworu, sygnowania utworu
  nazwiskiem lub pseudonimem autora, nienaruszalności treści i formy utworu bez zgody jego 
  autora, decydowania o terminie i sposobie pierwszego publicznego udostępnienia utworu, 
  nadzoru   nad sposobem korzystania z utworu),
- majątkowe (zbywalne, jak: prawo od osobistego wykorzystywania utworu na wszelkie sposoby, 
  rozporządzania nim na wszelkie sposoby, wynagrodzenia za korzystanie z jego utworu).

Utwór:
Każdy przejaw działalności twórczej mający indywidualny charakter, występujący w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu prezentacji. Każdy utwór tak rozumiany jest chroniony przez prawo od samego początku jego powstania, nawet gdy jest nieukończony. Autor utworu nabywa prawo do ochrony automatycznie, bez konieczności dopełnienia jakichkolwiek starań i formalności.

Przepisy polskiego prawa autorskiego wyróżniają trzy typy utworów:
- pierwotne (stworzone oryginalnie przez autora lub grupę autorów),
- opracowania (różnego rodzaju modyfikacje utworu pierwotnego: tłumaczenia, przeróbki, 
  streszczenia itp.),
- inspirowane (nowe utowry, które powstały w efekcie kontaktu z utworem pierwotnym, jednak 
  różnią się od niego w takim stopniu, że bez żadnych wątpliwości są dziełami o indywidualnym 
  charakterze).


Licencja:
Dokument prawny lub umowa określająca warunki korzystania z utworu, którego dotyczy.
Typy licencji:
- Freeware  - program rozpowszechniany na tej licencji jest bezpłatny, autor zachowuje swoje 
  prawa autorskie, jeśli udostępniamy taki program innych, należy podać informację o jego 
  autorze, 
- Domena publiczna  -  autor przekazuje produkt nieodstępnie jako swego rodzaju dobro publiczne, 
  zrzekając się jednocześnie praw majątkowych (Adware, Cardware),
- GNU General Public Licence  -  powszechna licencja publiczna, program nią objęty musi być 
  rozpowszechniany wraz z kodem źródłowym, każdy ma prawo go modyfikować i udoskonalać,
- Shareware  -  autor zgadza się na krótkotrwałe używanie produktu bez opłat w celu 
  przetestowania,         
- Demo  -  zubożona przez autorów wersja programu, która jest udostępniana w celu 
  rozreklamowania produktu,
- Trial  -  w pełni funkcjonalne programy dystrybuowane na tej licencji mogą być używane tylko 
  przez z góry ustalony czas,
- OEM  -  nazwa stosowana najczęściej w odniesieniu do producentów komputerów osobistych, z 
  oprogramowaniem nierozerwalnie związanym z komputerem, na którym jest ono zainstalowane,
- Donationware  -  oprogramowanie na tej licencji może być dowolnie modyfikowane, kopiowane i 
  dystrybuowane pod warunkiem zapłacenia autorowi symbolicznej kwoty,
- Abandonware  -  licencja dotycząca oprogramowania, którego autor nie rozwija dalej lub 
  zrezygnował  z jego obsługi,
- Firmware  -  licencja ta obejmuje oprogramowanie sterujące sprzętem komputerowym, które jest 
  umieszczone w nim na stałe,  np. we wlutowanym układzie pamięci,  
- Licencja jednostanowiskowa  -  uprawnia do zainstalowania programu tylko na jednym 
  komputerze i zakazuje dalszego jego udostępniania,
- Licencja grupowa  -  zezwala na użytkowanie programu w sieci lub w zestawie komputerów, 
  zazwyczaj jest określana ich liczba.

Podstawowe typy licencji CC (Creative Commons) :

1.
Uznanie autorstwa (BY):  zezwala na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie utworu oraz jego pochodnych pod warunkiem umieszczenia informacji o twórcy.

2.
Użycie niekomercyjne (NC): pozwala na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie utworu oraz jego pochodnych, ale tylko w celach niekomercyjnych.

3.
Bez utworów zależnych (ND): zezwala na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie wyłącznie niezmienionych kopii utworu.

4.
Na tych samych warunkach (SA):  zezwala na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie utworu i jego pochodnych, pod warunkiem, że uczynimy to na takiej samej licencji.      
     


 Prawo autorskie zostało ukształtowane w XIX w., uregulowane przez międzynarodową umowę podpisaną w Bernie w 1866, tzw. konwencję berneńską oraz genewskiej konwencji powszechnej z 1952 (uaktualnienie w 1971). Polska jest stroną obu konwencji od 1919. Najnowsze przepisy o prawie autorskim wprowadzono w Polsce w 1994.

Zadanie 1.

Aby dostrzec istotne różnice pomiędzy autorskimi prawami osobistymi i prawami majątkowymi uzupełnij tabelę:

Prawo autorskie
Autorskie prawa osobiste	Autorskie prawa majątkowe
Nie można go scedować	można je scedować na osoby trzecie
nigdy nie wygasają	Wygasają po 70 latach od śmierci autora
Nie można się ich zrzec	można się ich zrzec
Nie można go wycenić	można je wycenić
zawsze wiążą się z ich autorem	Nie zawsze wiążą się z ich autorem

Zadanie 2.

Rozstrzygnij prawdziwość stwierdzeń zawartych w tabeli:

Stwierdzenie	prawda	fałsz
Mogę umieścić cytaty z biografii Steve’a Jobsa autorstwa Waltera Isaacsona w swoim wypracowaniu na temat ery post-PC.	X
Mogę bez zgody autora zacytować w całości wiersz Czesława Miłosza w wypracowaniu na temat jego poezji.	X
Mogę udostępnić na swoim dysku Dropobox jeden z utworów muzyczny z zakupionej legalnie przeze mnie płyty.	X
Mogę przesłać znajomym pocztą elektroniczną fragment nagranej przez mnie audycji telewizyjnej.	X
Mogę umieścić na szkolnej witrynie zdjęcia szkolnego zespołu muzycznego, który wystąpił na niedawnej szkolnej imprezie.	X
Mogę przedstawić szkolnemu psychologowi rysunki swojego brata, na których umieścił on dziwne czarne maski.	X
Mogę przedstawić na lekcji prezentację pobraną z serwisu profesor.pl.		X
Mogę korzystać z kopii płyty z grą „The SIMS” podczas grania, by uniknąć porysowania oryginalnego CD.		X
Mogę udostępnić w domowej sieci utwory muzyczne zgromadzone w programie iTunes na swoim komputerze.	X
Mogę przesłać koledze zdjęcie zakochanej pary siedzącej w parku, zrobione osobiście przeze mnie swoim telefonem komórkowym.		X
Mogę umieścić w sieci P2P program typu freeware.	X
Mogę bez ograniczeń umieść na swojej stronie internetowej wiersz jeden z rozdziałów Harrego Pottera.		X
Mogę umieścić grafiki i zdjęcia znalezione w internecie w tworzonej przez siebie prezentacji multimedialnej, pod warunkiem, że jej nikomu nie pokażę.	X
Mogę pobrać wybrany utwór ze strony znanego artysty i udostępnić go na swojej stronie internetowej, podając jego źródło.		X
Mogę wraz z klasą obejrzeć film pobrany z serwisu chomikuj.pl.		X
Mogę ten sam film obejrzeć z siostrą na jej komputerze w domu.	X

Zadanie 3.

Odszukaj i zaproponuj bezpłatne odpowiedniki znanych komercyjnych aplikacji:

Program komercyjny	Propozycja bezpłatnego zastępnika
Microsoft Word	OpenOffice - Writer
	Lotus Symphony Documents
Microsoft Excel	OpenOffice – Calc
	Lotus Symphony Spreadsheets
Adobe Photoshop	PhotoFiltre
	GIMP
CorelDRAW	Inkscape
	Xara Xtreme
Microsoft Outlook	Mozilla Thunderbird
	DreamMail
Adobe Dreamweaver	Aptana Studio
	Microsoft SharePoint Designer 2007
WinZip	TUGZip
	IZArc
Nero Platinum	Ashampoo Burning Studio
	CDBurnerXP
3D Max	Blender
	trueSpace

 

Zadanie 4.

Znajdź w internecie serwis udostępniający bezpłatnie zdjęcia. Zapoznaj się z warunkami korzystania ze zdjęć umieszczonych w tym serwisie. Nauczycielowi prześlij adres tego serwisu i jedną ze znalezionych w serwisie grafik. Do grafiki dołącz krótki opis licencji z nią związanej.

http://www.fotoomnia.pl

 Bezwzględnym warunkiem nieodpłatnego korzystania z materiału zamieszczonych na portalu fotoomnia.pl, jest zamieszczenie w sąsiedztwie tego materiału, w widoczny sposób informacji o autorze materiału /nazwisko lub wskazana przez autora materiału strona www, zamieszczone wraz z materiałem na stronie fotoomnia.pl/ oraz informacji: „www.fotoomnia.pl”

autor: Jurand
strona: www.fotoomnia.pl

Zadanie 5.

Sprawdź, na podstawie jakiej licencji są rozpowszechniane poniższe programy:

Nazwa programu	Rodzaj licencji
Gimp	GNU GPL
LibreOffice	LGPLv3
Skype	Freeware
Gadu-Gadu	Adware
Mozilla Firefox	MPL / GNU GPL / LGPL
VLC Player	GNU GPL
Blender	GNU GPL
Apple iTunes	Freeware
Inkscape	GNU GPL

Lekcja 7
Temat:Usługi z literką "e"

E-usługa - umożliwia klientowi,czyli usługobiorcy,dostęp do oferty wybranego dostawcy,a przy tym nie wymaga obecności obu stron w tym samym miejscu i czasie.E-usługa może być świadczona za pośrednictwem kilku kanałów,takich jak internet,telefonia komórkowa,telewizja cyfrowa,satelitarna itp.

Najczęściej spotykanymi i najbardziej popularnymi e-usługami są:
- e-finanse
-e-handel
-e-praca
-e-nauka
-e-komunikacja
-e-turystyka
-e-logistyka
-e-biznes
-e-ubezpieczenia
-e-kultura
-e-zdrowie
-e-porównywarki


E-nauka - to forma zdalnego przekazywania wiedzy,wykorzystuje środki elektrornicznej transmisji informacji.Szczególnie popularne jest nauczanie języków obcych tą metodą.Istnieją już wirtualne uniwersytety i studia,np.Polski Uniwersytet Wirtualny (Łódz) czy zdalne studia na Politechnice Warszawskiej.Szkolenia na odległość można prowadzić w różnych trybach :
-tryb samokształceniowy 
-tryb synchroniczny 
-tryb asynchrnoniczny
-tryb mieszany

E-praca - to wykonywanie działalności zawodowej z dala od siedziby macierzystej firmy.Telepraca pozwala być czynnymi zawodowo osobom,które z różnych przyczyn nie mogą lub nie chcą opuszczać swojego stałego miejsca zamieszkania(np.osoby niepełnosprawne).Takiej pracy możesz szukać praktycznie na całym świecie.Telepraca eliminuje lub ogranicza niedogodności związane z dojazdami. Oczywiście nie każdy rodzaj działalności można zorganizować w ten sposób.Telepraca pozwala na nienormowany czas pracy osobom,które normalnie nie mogłyby spędzać 8 godz za biurkiem.

Rodzaje telepracy :
-chałupnicza
-nomadyczna
-telecentra

Phishing - słowo powstało ze skrzyżowania dwóch angielskich słów :fishing (wędkowanie) i password (hasło).Oznacza proceder wykradania od internautów ich poufnych danych :haseł dostępowych,loginów itp. Zazwyczaj sprawca podszywa się pod inne instytucje poprzez odpowiednio spreparowane listy lub strony internetowe,które swoim wyglądem i działaniem przypominają oryginalne.Nieświadomy niczego użytkownik zdradza swoje poufne informacje,myśląc,że ma do czynienia z właściwym podmiotem.


Jak bezpiecznie robić e-zakupy ?
W przypadku transakcji w internecie eliminujemy pośrednika,jakim jest osoba sprzedawcy,co obniża cenę towaru.Pojawiają się natomiast inne zagrożenia,najczęściej spowodowane naszą niewiedzą i lekkomyślnością.Większość osób obawia się,że w trakcie transferu danych z naszego komputera do sklepu internetowego numeru ich karty zostanie przechwycony.W praktyce jest to mało prawdopodobne.

Dokonując transakcji w internecie,przestrzegaj kilku zasad:
1.Korzystaj z komputera,o którym wiesz,że jest pozbawiony wirusów.
2.Odpowiednio skonfiguruj przeglądarkę internetową.Zalecane jest wyłączenie obsługi szyfrowania SSL 3 i zaznaczenie opcji Nie zapisuj zaszyfrowanych stron na dysku.
3.Przed dokonaniem transakcji sprawdź opinie o sklepie,choćby wpisując w wyszukiwarce nazwa_sklepu opinie.





 

Lekcja 6
Temat:Sposoby komunikowania się

SMS - to usługa,która pozwala zarówno użytkownikom telefonii komórkowej,jak i stacjonarnej przesyłać krótkie komunikaty tekstowe.Aby z niej skorzystać w przypadku telefonii stacjonarnej,niezbędny jest cyfrowy model aparatu telefonicznego.

IRC - to pierwowzór dzisiejszych czatów.W porównaniu do serwisów czatowych ma on lepiej rozbudowane mechanizmy zarządzania pokojami (które są tu nazywane kanałami) oraz uprawnieniami użytkowników za pomocą zestawu komend.

Komunikator internetowy - to program pozwalający na prowadzenie konwersacji tekstowej pomiędzy użytkownikami odległych komputerów przyłączonych do sieci.W odróżnieniu od poczty elektronicznej pozwala na prowadzenie bezpośredniej rozmowy w czasie rzeczywistym.Niektóre komunikatory oferują dodatkowe usługi,np.przekazywanie głosu,obrazu,plików czy udostępnianie podglądu całości własnego ekranu.

Komunikatory :
-Skype
-Twitter
-Facebook
-Nasza klasa 
-Gadu-Gadu

Grupa dyskusyjna - to tematyczny zbiór artykułów i listów napisanych przez użytkowników grupy,mających światowy zasięg.Artykuły popularnie określane jako niusy przypominają zwykle listy elektroniczne.Usługa ta pozwala na wymianę wiadomości w odrębie grupy osób.

Lista dyskusyjna - jest to specyficzna forma korzystania z poczty elektronicznej i działa nieco inaczej niż grupa dyskusyjna.Każda wiadomość wysłana na ogólny adres listy zostaje jak echo automatycznie rozesłana przez serwer do wszystkich osób zapisanych na listę.

Netykieta - zbiór zasad przyzwoitego zachowania w internecie, swoista etykieta obowiązująca w sieci (ang. net). Netykieta, podobnie jak zwykłe zasady przyzwoitego zachowania, nie jest dokładnie skodyfikowana, nikt też nie zajmuje się systematycznym karaniem osób łamiących te zasady, jednak uparte łamanie zasad netykiety może się wiązać z różnymi przykrymi konsekwencjami, jak np.: zgłoszenie nadużycia do działu abuse i odcięcie "niegrzecznego" osobnika od określonej usługi internetowej przez jej administratora.

 

Lekcja 5
Temat:Korespondencja elektroniczna

poczta elektroniczna(ang.e-mail)-to usługa przesyłania przez sieć wiadomości w postaci elektronicznej.Listy elektroniczne mogą zawierać dodatkowe pliki,tzw.załączniki, na przykład pliki tekstowe,graficzne,muzyczne,prezenstacje,programy itp.Do wysyłania i odebrania poczty musisz mieć koputer bądz telefon komurkowy,połącznie z internetem oraz specialny program do wysyłania i odbierania poczty (klient pocztowy)lub zwykłą przeglądarkę internetową.Oczywiście,trzeba też posiadać konto pocztowe w jednym z wielu serwisów udostępniających tego typu usługę.Główną zaletą komunikacji elektronicznej jest oszczędność czasu,pieniędzy oraz możliwość wysyłania i odbierania poczty z najdalszych zakątków świata w dowolnym czasie.

list elektroniczny-to wiadomość tekstowa przeznaczona dla konkretnego odbiorcy i wysyłania za pomocą internetu,do której można dołączyć pliki zewnętrzne.Współczesne listy elektroniczne mogą zawierać-oprócz tekstu -także multimedia.

Cechy dobrego hasła:

Dobre hasło powinno:

-zawierać minimum 8 znaków
-zawierać małe i wielkie litery,choć jedną cyfrę i znak specialny(np.:#,%,$,*)
-być zmieniane co jakiś czas

Dobre hasło nie powinno:

-ograniczać się do jednego słowa (jedna z metod łamania haseł opiera się na sprawdzaniu słów kolejnych ze słownika)
-być jedynie kombinacją sąsiadujących znaków na klawiaturze
bezpośrednio zawierać naszych osobistych danych,które zna wielu naszych znajomych(data urodzenia,nazwisko,imię)

Jak odebrać pocztę w miejscu publicznym ?

Odebrać i wysyłać list elektroniczny możemy z każdego komputera podłączonegodo internetu z zainstalowaną przeglądarką lub klientem poczty.Należy jedynie pamiętać nazwę nazwy serwisów poczty przychodzącej i wychodzącej,jeśli chcesz użyć wyspecializowanego klienta pocztowego.

Jeśli nie masz dostępu do swojego komputera,a chcesz jednorazowo wysyłać lub odbierać wiadomość,skorzystaj ze strony internetowej.W tym celu:

-otwórz w dowolnej przeglądarce stronę serwisu,w którym masz konto pocztowe
-przejdz do działu logowania do poczty
-wpisz swój login i podaj hasło


Najbardziej znane programy pocztowe to :
-Mozilla Thunderbird
-Windows Live Mail
-Apple Mail
-Eudora
-PostBox Express
-The Bat

Jak wysyłać list do kilku adresatów jednocześnie:

Wydaje się to proste-wystarczy wpisać albo lepiej wybrać z książki adresowej wszystkich odbiorców i wstawić do pola Do:Nie jest to jednak prawidłowe postępowanie.Tylko w uzasadnionych przypadkach(np.korespondencja biznesowa) dopuszczalne jest umieszczenie więcej niż jednego adresu w polu Do:Zamiast tego używaj pola Do wiadomości: i /lub Ukryte wiadomości:Pola mogą być też oznaczone jako DW: i UDW:,CC: i BCC(ang.Carbon Copy,Blind Carbon  Copy),lub po psrotu kopia:I ukryta kopia.